Fizikte Bilim, Tarih, Dönüşüm Seçkin Yayıncılık
₺ 355,00
| Basım Yılı | Ekim 2022 |
|---|---|
| ISBN | 9789750280757 |
| Sayfa Sayısı | 400 |
| Ebatı | 16x24 |
| Kargo Ücreti: | Türkiye'nin her yerine 89 TL. |
| Kargo Veriliş Süresi: | Siparişleriniz 2 iş günü içinde kargoda. |
- Açıklama
- İnceleme (0)
Açıklama
Hemen hemen herkesin duyduğu veya kulak aşinalığı olan bir kavram vardır: “Görelilik Kuramı”. Ancak herkesin duymuş olmasının aksine bunun ne olduğu çoğu kişi tarafından bilinmemekte ve konunun çok zor ve karışık olduğu düşünülmektedir.
35 yıldan fazla bir süredir, fizik alanında binlerce öğrenci yetiştiren Prof. Dr. Mustafa DİKİCİ’nin kaleme aldığı bu eserde, bu konuyu ve daha birçok bilimsel konuyu anlayabilirsiniz. Anlatılan konuların devamında, evrende var olan “simetri”lerin önemi de vurgulanmaktadır
Yine kitapta “Bilimsel keşifler hangi şartlar altında yapıldı?”. “Bu çalışmalar ve özellikle Öklid, Galile, Newton, Lorentz, Poincaré ve Minkowski gibi büyük alimlerin çalışmaları olmasaydı, acaba Einstein ne yapardı?” sorularının cevabını da bulabilirsiniz.
Bu kitap temel bilimler, mühendislikler, sağlık bilimleri öğrencileri ve çalışanları ve özellikle bilim meraklıları için büyük bir boşluğu dolduracaktır.
Konu Başlıkları
Temel Kavramlar
Bilim, Bilim İnsanı ve Hata
Öklid Geometrisi ve Vektörler
Güneş Sistemi ve Galile Dönüşümü
Newton Yasaları
Korunum Yasaları
Özel Görelilik Kuramı: Göreli Kinematik
Özel Görelilik Kuramı: Göreli Dinamik
Genel Görelilik Kuramı
Evren Bilimi
Eğri Koordinatlar
İlgili Kategoriler
İçindekiler
Teşekkür
7
Önsöz
9
1. Bölüm:
TEMEL KAVRAMLAR
1.1. Giriş
23
1.2. Tanımlar
23
1.2.1. Tanım
23
1.2.2. Olgu
23
1.2.3. Betimleme
23
1.3. Hipotez (Varsayım, Önerme, Kabul)
24
1.3.1. Varsayım
26
1.3.2. Önerme
26
1.3.3. Kabul
27
1.3.3.1. Kabuller ve Kuramlar Arasındaki İlişkiler
27
1.3.3.2. Piliç Yolma Makinası Projesi
29
1.3.3.3. Sonuç
29
1.4. Aksiyom (Belit)
29
1.5. Postulat (Koyut)
30
1.6. Model (Örnek, Kalıp, Şekil, Plan)
30
1.7. Teori (Kuram, Nazariye)
30
1.8. Kanun (Yasa, Nizam, Kaide, Kural, Düstur)
30
1.9. Simetri
31
2. Bölüm:
BİLİM, BİLİM İNSANI ve HATA
2.1. Bilim
33
2.1.1. Bilim Nedir?
33
2.1.2. Bilim İle Felsefe Arasında Ne Fark Var?
34
2.1.3. Bilim Metodu
34
2.1.4. Bilim Dışı Yaklaşıma Örnekler
35
2.1.5. Özet Olarak
35
2.2. Bilim İnsanı
35
2.3. Gözlem
36
2.4. Deney
36
2.4.1. Giriş
36
2.4.2. Her Deneye ve Denene İnanılabilir veya Güvenilebilir mi?
37
2.4.3. Bir Temel Fıkrası
38
2.4.4. Bir Başka Örnek
38
2.5. Hata Kavramı
39
2.5.1. Mutlak Hata, Bağıl Hata ve Hata Aralığı
39
2.6. Hata Hesabı
40
2.6.1. Mutlak Hatanın Hesaplanması
40
2.6.2. Bağıl Hatanın Hesaplanması
41
2.6.3. Hata Aralığı
41
2.6.4. Bağıl Hatanın Hesaplanmasına Örnek
42
2.6.5. Hata Hesabı Yapılırken Uyulması Gereken Kurallar
42
2.7. Bir Büyüklüğün Çok Sayıda Ölçülmesi Durumu
43
2.7.1. Kullanılacak Değer Nasıl Belirlenir?
43
2.7.2. Ortalama Değer
44
2.7.3. Çok Sayıda Ölçme Sonucu Oluşan Mutlak Hata
44
2.7.3.1. Fark
44
2.7.3.2. Ortalama Sapma
45
2.7.3.3. Standart Sapma
45
2.8. Anlamlı Basamak Sayısı
46
2.9. Boyut Analizi
47
3. Bölüm:
ÖKLİD GEOMETRİSİ VE VEKTÖRLER
3.1. Gözlem Çerçeveleri
49
3.1.1. İvmesiz Hareket Yapan Gözlem Çerçeveleri
49
3.1.1.1. Karteziyen Koordinatlar
49
3.1.1.2. Gauziyen Koordinatlar
51
3.1.2. İvmeli Hareket Yapan Gözlem Çerçeveleri
51
3.1.3. Yere Bağlı Gözlem Çerçevesi
52
3.1.4. Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafında Dönmesi
52
3.1.5. Dünya’nın Güneş’in Etrafında Dönmesi
53
3.1.6. Güneş Sisteminin Galaksi Merkezine Doğru Hareketinin İvmesi
53
3.1.7. Sabit Bir Yıldıza Bağlı Gözlem Çerçevesi: Eylemsizlik Gözlem Çerçevesi
54
3.2. Öklid Geometrisinin Genel Durumu
54
3.2.1. Düzlem Geometri ve Eğri Yüzeyler
54
3.2.2. Öklid Geometrisi İle İlgili Bir Hatıra
55
3.3. Vektör Kavramı ve Öklid Geometrisi
56
3.3.1. Skaler
56
3.3.2. Vektör
56
3.3.3. Öklid Geometrisi ve Vektörler
57
3.3.4. Sağ–El ve Sol–El Gözlem Çerçeveleri
57
3.3.5. Bir Şeklin Değişmezliği İlkesi
57
4. Bölüm:
GÜNEŞ SİSTEMİ, GÖRELİ HAREKET VE GALİLE DÖNÜŞÜMÜ
4.1. Güneş Sistemi
59
4.1.1. Aristo’ya Gelene Kadar Güneş Sistemi
59
4.1.1.1. Thales (Tales)
59
4.1.1.2. Pythagoras (Pisagor)
59
4.1.1.3. Anaximander
60
4.1.1.4. Anaximenes
60
4.1.1.5. Empedocles
60
4.1.1.6. Demokritos (Demokrit)
61
4.1.1.7. Platon (Eflatun)
61
4.1.1.8. Eudoxus
62
4.1.2. Aristoteles (Aristo)
63
4.1.2.1. Giriş
63
4.1.2.2. Aristo’nun Evrene Bakışı
64
4.1.2.3. Aristo’nun Nesnelerin Biçimleri Hakkındaki Düşünceleri
65
4.1.2.4. Aristo’nun Hareket Hakkındaki Düşünceleri
66
4.1.2.5. Aristo’da Nedensellik Kavramı
67
4.1.2.6. Sonuç
67
4.1.3. Aristo’dan Sonra
68
4.1.3.1. Aristharkos
68
4.1.3.2. Eratosthenos
68
4.1.3.3. Euclides (Öklid)
68
4.1.3.4. Hero
69
4.1.3.5.Claudius Ptolemy (Ptolemaios/Batlamyus)
69
4.1.3.6. Nicholaus Copernikus (Kopernik)
70
4.1.3.7. Johannes Kepler (Kepler)
71
4.1.3.8. Galileo Galilei (Galile)
72
4.1.3.9. Bertrand Russell’ın Aristo ve Galile Hakkındaki Görüşleri
75
4.1.3.10. Galile’nin Hareket Hakkındaki Düşünceleri
76
4.1.3.11. Galile’ye Göre Uzay ve Zaman
76
4.2. Göreli Hareket
76
4.2.1. Giriş
76
4.2.2. Zamanın Eşitliği
77
4.2.3. Uzunluğun Eşitliği
78
4.3. Galile Dönüşümü
78
4.3.1. Koordinatların Dönüşümü
78
4.3.2. Hızların Dönüşümü ve Toplanması
79
4.3.3. Hızların Değişimlerinin Dönüşümü
80
4.3.4. İvmenin Dönüşümü
80
4.3.5. Kuvvetin Dönüşümü
81
4.4. Momentumun Korunumu
82
4.4.1. Birinci Örnek
82
4.4.2. İkinci Örnek
84
5. Bölüm:
NEWTON YASALARI
5.1. Klasik Mekaniğin Temel Kabulleri
87
5.2. Kütle, Kuvvet ve Denge
88
5.2.1. Kütle
88
5.2.1.1. Yer Çekimi Kütlesi
88
5.2.1.2. Eylemsizlik Kütlesi
89
5.2.1.3. Madde Miktarına Dayalı Kütle
89
5.2.1.4. Göreli Kütle
89
5.2.2. Kuvvet
89
5.2.2.1. Kuvvet Tanımı
89
5.2.2.2. Kuvvetin Özellikleri
89
5.2.2.3. Bir Kuvvetin Momenti: Tork
90
5.2.3. Denge
90
5.2.3.1. Ötelenme Dengesi
90
5.2.3.2. Dönme Dengesi
90
5.2.3.3. Denge Şartları
91
5.3. Newton’un Evrensel Kütle Çekimi Yasası
91
5.4. Newton’un Hareket Yasaları
92
5.4.1. Newton’un Birinci Hareket Yasası: Eylemsizlik (Tembellik) Yasası
92
5.4.2. Newton’un İkinci Hareket Yasası: Dinamiğin Temel Formülü
93
5.4.3. Newton’un Üçüncü Hareket Yasası: Etki Tepkiye Eşittir
94
5.4.4. Newton’un Üçüncü Hareket Yasası ve Momentumun Korunumu
94
5.4.5. Newton’un Hareket Yasaları ve Galile Dönüşümü
95
5.5. Newton Yasalarının Uygulamaları
95
5.6. Mutlak ve Bağıl Hız
95
5.11. Newton Yasalarının Durumu
96
6. Bölüm:
KÜTLENİN VE ENERJİNİN KORUNUMU
6.1. Değişmezlik İlkesi
97
6.1.1. Ötelenme Altında Değişmezlik İlkesi
97
6.1.2. Dönme Altında Değişmezlik İlkesi
98
6.2. Eylemsizlik İlkesi
98
6.3. Korunum Yasalarının Önemi ve Sınırı
98
6.3.1. Korunum Yasaları
98
6.3.2. Korunum Yasası İfadelerinin En Önemli Özelliği
99
6.3.3. Korunum Yasaları Hangi Durumlarda İşimize Yarar?
99
6.3.4. Korunum Yasaları Niçin Güçlü Araçlardır?
99
6.3.5. Dişli Çarklardan Oluşan Bir Elektrik Santrali Projesi
99
6.4. Kütlenin Korunumu Yasası
100
6.5. Mekanik Enerjinin Korunumu Yasası
101
6.5.1. İş ve Kinetik Enerji Tanımı
101
6.5.2. Potansiyel Enerji ve Enerjinin Korunumu
104
6.5.3. Potansiyel Enerjinin Sıfır Olarak Seçildiği Noktanın Önemi
106
6.5.4. Enerji Fonksiyonu
108
6.6. Üç–Boyutlu Uzayda Enerjinin Korunumu
108
6.6.1. İş
109
6.6.2. Kinetik Enerji
109
6.6.3. Potansiyel Enerji
111
6.7. Kütle ve Enerjinin Eş Değerliği
111
6.8. Korunumlu Kuvvetler ve Güç
112
7. Bölüm:
DOĞRUSAL MOMENTUMUN VE AÇISAL MOMENTUMUN KORUNUMU
7.1. Giriş
113
7.2. Doğrusal Momentumun (=Momentumun) Korunumu Yasası
113
7.2.1. İç Kuvvetler ve Bir Parçacıklar Topluluğunun Momentumu
113
7.2.2. Newton’un Üçüncü Hareket Yasası ve Momentumun Korunumu
114
7.2.3. Dengenin Birinci Şartı ve Momentumun Korunumu
114
7.2.4. Parçacıklar Topluluğunun Toplam Momentumu
114
7.2.4.1. Kütle Merkezi
114
7.2.4.2. Kütle Merkezinin Hızı
115
7.2.4.3. Kütle Merkezinin İvmesi
116
7.2.4.4. Kütle Merkezinin Özellikleri
116
7.2.4.5. Kütle Merkezi ve Momentumun Korunumu
116
7.3. Momentumun Korunumu Yasası ve Çarpışmalar
117
7.3.1. Momentumun Korunumu Yasasının Özellikleri
117
7.3.2. Çarpışma Çeşitleri
117
7.3.3. Çarpışmalar İçin Ek Bilgi Örnekleri
117
7.3.3.1. Birinci Ek Bilgi Örneği
118
7.3.3.2. İkinci Ek Bilgi Örneği
118
7.4. Çarpışma Örnekleri
119
7.4.1. Biri Ağır İkincisi Hafif ve Durgun İki Parçacığın Kafa Kafaya Esnek Çarpışması
119
7.4.2. Kafa Kafaya Esnek Çarpışma
120
7.4.3. Kafa Kafaya Olmayan Esnek Çarpışma
121
7.4.4. Eşit Kütleli ve Çarpışmadan Önce Biri Durgun İki Parçacığın Kafa Kafaya Olmayan Esnek Çarpışması
122
7.4.5. Çarpışmadan Sonra Parçacıkların Birbirine Yapışması
124
7.4.6. Kütleleri Farklı İki Parçacığın Esnek Çarpışması: Kütle Merkezi
127
7.5. Kütlesi Değişen Sistemler
129
7.5.1. Gezegenler Arası Uzayda Toz Bulutundaki Uydu
129
7.5.2. Uzay Aracı
130
7.5.3. Asılı Zincir
131
7.6. Açısal Momentumun Korunumu Yasası
132
7.6.1. Bir parçacığın Açısal Momentumu
132
7.6.2. Açısal Momentumun Korunumu
133
7.6.3. Açık Yörüngelerde Açısal Momentumun Korunumu
134
7.6.4. İç Kuvvetlerin Torka Etkisi
135
7.6.5. Yer Çekiminden Kaynaklanan Tork
136
7.6.6. Kütle Merkezi Etrafındaki Açısal Momentum
138
7.7. Kepler Yasaları: Açısal Momentumun Geometrik Yorumu
139
7.7.1. Kepler’in Birinci Hareket Yasası
139
7.7.2. Kepler’in İkinci Hareket Yasası
139
7.7.3. Kepler’in Üçüncü Hareket Yasası
140
7.8. Dönme Hareketi ve Galile’nin Değişmezlik İlkesi
142
8. Bölüm:
ÖZEL GÖRELİLİK KURAMI’NDAN ÖNCE
8.1. Giriş
143
8.2. Işık Hızının Ölçülmesi
145
8.2.1. Işığın Yapısı
145
8.2.2. Işık Hızının Ölçülmesi
145
8.2.2.1. Roemer Deneyi
145
8.2.2.2. Bradley Deneyi
146
8.2.2.3. Işık Hızını Ölçmek İçin Yapılmış Olan Başka Deneyler
149
8.3. Zamanın ve Uzunluğun Değişmesi
149
8.3.1. Zamanın Uzaması
149
8.3.2. Uzunluğun Kısalması
151
8.4. Lorentz Dönüşümü
152
8.4.1. Lorentz Dönüşümü
152
8.4.2. Galile Dönüşümü İle Lorentz Dönüşümünün Karşılaştırılması
154
8.4.3. Lorentz Dönüşümünün Özellikleri
155
8.4.4. Lorentz Dönüşümünde Kullanılan Özel Karakterler
156
8.4.5. Hızlar İçin Lorentz Dönüşümü
156
8.4.5.1. Hız Bileşenleri İçin Lorentz Dönüşümü
156
8.4.5.2. x–Eksenine Dik Doğrultuda Hareket Eden Bir Cisim
158
8.4.5.3. Işık Hızının Dönüşümü
158
8.4.5.4. Işık Hızının Değişmezliği
158
8.4.5.5. Işık Hızı Aşılabilir mi?
159
8.4.5.6. Galile ve Lorentz Dönüşümleri İçin Hızların Toplanması Yasasına Örnek
159
8.4.6. Açılar İçin Lorentz Dönüşümü
160
8.4.7. Işık Demetinin Eğilmesi ve Lorentz Dönüşümü
160
8.4.8. Lorentz Dönüşümünün Matris Temsili
161
8.4.9. Lorentz Dönüşümünün Grafik Temsili
162
8.4.10. Hareketli Saatlerin Yavaşlaması ve Zamanın Uzamasına Örnek
163
8.5. Poincaré Dönüşümü
165
8.5.1. Homojen Olmayan Lorentz Dönüşümü
165
8.5.2. Hiperbolik Fonksiyonlar ve Poincaré Dönüşümü
166
8.6. Lorentz, Poincaré ve Einstein
168
8.7. Görelilik İlkesi ve Einstein
168
8.8. Eter Kabulü ve Maxwell Denklemleri
169
8.8.1. Maxwell Denklemleri ve Galile Dönüşümü
169
8.8.2. Michelson–Morley Deneyi
171
8.8.3. Lorentz–Fitzgerald Büzülmesi
177
9. Bölüm:
ÖZEL GÖRELİLİK KURAMI: GÖRELİ KİNEMATİK
9.1. Giriş
179
9.1.1. Özel Görelilik Kuramı’nın Önemi
179
9.1.2. Özel Görelilik Kuramı’nın Temel Kabulleri
180
9.1.3. Yukarıda Sıralanan Postulatlara İlave Kabuller ve Açıklamalar
181
9.2. İlk İki Postulatın Etkileri
181
9.2.1. Eş Zamanlılık
182
9.2.2. Uzunluğun Kısalması
185
9.2.2.2. Hareketli Gözlem Çerçevesinde Ölçülen Uzunluklar
185
9.2.2.3. Bağıl Hıza Dik Bir Uzunluğun Ölçülmesi
187
9.2.2.4. Gerçek Uzunluk ve Uzunlukların Kısalması
189
9.2.3. Zamanın Uzaması
189
9.2.3.1. Durgun Gözlem Çerçevesinde Ölçülen Zaman
189
9.2.3.2. Hareketli Gözlem Çerçevesinde Ölçülen Zaman
190
9.2.3.3. Zamanın Uzaması ve Gerçek Zaman
190
9.2.4. Örnekler
192
9.2.4.1. Müonlar
192
9.2.4.2. Pionlar
193
9.2.4.3. İkizler Paradoksu
194
9.3. Farklı İki Olay
196
9.3.1. Newton Mekaniğinde Uzay ve Zaman
196
9.3.2. Newton Mekaniğinde Fiziksel Uzay ve Metrik Form
197
9.3.2.1. Karteziyen Koordinatlar ve 3–Boyutlu Öklid Uzayının Metrik Formu
197
9.3.2.2. Küresel Koordinatlar ve 3–Boyutlu Öklid Uzayının Metrik Formu
199
9.3.2.3. Silindirik Koordinatlar ve 3–Boyutlu Öklid Uzayının Metrik Formu
202
9.3.3. Özel Görelilik Kuramı’nda Uzay–Zaman Aralığı Değişmezi
203
9.3.4. ÖGK’nın Uzay–Zaman Sürekliliği Öklidci Bir Sürekliliktir
206
9.3.5. Minkowski Metrik Tensörü
206
9.3.6. Minkowski Uzay–Zaman Sürekliliği Lorentz Dönüşümü Altında Değişmez Kalır
207
9.3.7. ds2 Lorentz Değişmezinin Önemi
208
9.3.8. Eğri Koordinat Sisteminde Uzay–Zaman Metriği
208
9.3.9. Özet
209
9.3.10. Uygunluk İlkesi
209
9.4. Işık Konisi
211
9.4.1. Dört–Boyutlu Işık Konisi
212
9.4.2. Üç–Boyutlu Işık Konisi
214
9.4.3. İki–Boyutlu Işık Konisi ve Minkowski Diyagramı
214
9.4.4. Işık Konisinin Özellikleri
215
9.4.5. Bir Nedeninin Olması İlkesi
216
9.4.5.1. Uzay–zaman’ın Nedensel, Zamansal ve Uzaysal Yapısı
216
9.4.5.2. Uzay–Zaman Aralığı Çeşitleri
220
9.4.5.2.1. “Space–like” Aralığı
221
9.4.5.2.2. “Null” Aralığı
221
9.4.5.2.3. “Time–like” Aralığı
221
9.4.5.3. Özet
222
9.5. Işık Konisi ve Hiperboller
223
9.6. Işık Hızıyla Hareket
225
9.7. Uzay–Zaman veya Minkowski Diyagramı
226
9.7.1. Uzay–Zaman, Olay ve Hayat Çizgisi
226
9.7.2. Uzay–Zaman Sürekliliği ve Vektörler
228
9.8. Işığın İvmelenmesi ve Doppler Etkisi
229
9.8.1. Ses Dalgası İçin Doppler Etkisi
230
9.8.1.1. Ses Kaynağı Durgun ve Alıcı Hareketli
232
9.8.1.2. Ses Kaynağı Hareketli ve Alıcı Durgun
233
9.8.1.3. Ses Kaynağı ve Alıcının Her İkisi Hareketli
233
9.8.2. Işık Dalgaları İçin Doppler Etkisi
234
9.8.2.1. Boyuna Doppler Etkisi
234
9.8.2.2. Stark Etkisi
235
9.8.2.3. Enine Hareket Eden Gözlemci
235
9.8.3. Doppler Kaymasından Yararlanılan Yerler
236
10. Bölüm:
ÖZEL GÖRELİLİK KURAMI: GÖRELİ DİNAMİK
10.1. Giriş
237
10.1.1. Klasik Mekaniğin Durumu
237
10.1.2. Koordinatlar ve Birimler
237
10.1.3. Bir Fizik Yasasının Kovaryant Olması
238
10.2. Temel Kavramlar
240
10.2.1. Saatlerin Ayarlanması
240
10.2.2. Olay Yerinin Göreliliği ve Olay Yerleri Arasındaki Uzaklık
240
10.3. Klasik Momentum Tanımı
241
10.3.1. Klasik Momentum Tanımı Neden Geçerli Olamaz?
241
10.3.2. Klasik Momentumun y–Bileşeni
241
10.3.3. Klasik Momentumun x–bileşeni
241
10.3.4. Hızların Galile Dönüşümü
242
10.3.5. Hız Bileşenlerinin Lorentz Dönüşümü
242
10.3.6. Farklı Gözlem Çerçevelerinde Kafa Kafaya Esnek Çarpışma ve Klasik Momentum Tanımı
244
10.4. Elektromanyetik Teori ve Lorentz Simetrisi
246
10.5. Göreli Momentum ve Göreli Kütle
247
10.5.1. Göreli Momentum ve Göreli Kütle Tanımları
247
10.5.2. Momentum Hıza Bağlı Olarak Nasıl Değişir?
249
10.5.3. Kütlenin Hıza Bağlı Olarak Değişmesinin Daha Başka Sonuçları
250
10.5.4. Esnek Çarpışmada Göreli Kütlenin ve Göreli Momentumun Korunumu
250
10.5.5. Esnek Olmayan Çarpışmada Göreli Kütle ve Göreli Momentum
252
10.5.5.1. Özdeş İki Kürenin Esnek Olmayan Çarpışması
252
10.5.5.2. Bir Parçacığın Özdeş İki Parçaya Ayrılması
254
10.5.6. Isı ve Momentum
256
10.6. Göreli Kuvvet
256
10.7. Göreli Enerji
258
10.7.1. Göreli Kinetik Enerji
259
10.7.1.1. Bir–Boyutlu Uzayda Göreli Kinetik Enerji
260
10.7.1.2. Üç–Boyutlu Uzayda Göreli Kinetik Enerji
261
10.7.1.3. Göreli Momentumdan Göreli Kinetik Enerjiyi Türetmenin Bir Başka Yolu
263
10.7.1.4. Göreli Kütleden Göreli Kinetik Enerjiyi Türetme
263
10.7.1.5. Göreli Kinetik Enerji İfadesi Elde Etmek İçin Başka İşlem
264
10.7.2. Işık Hızına Ulaşılabilir mi?
265
10.7.3. Hareketlinin Hızının Üst sınırı
266
10.7.4. Lorentz Değişmezi
267
10.7.5. Göreli Toplam Enerji
268
10.7.6. Durgun Kütle Enerjisi
269
10.7.7. Madde ve Anti–Madde
270
10.8. Kütle ve Enerji
272
10.8.1. Kütle ve Enerjinin Eş Değerliğinden Göreli Kütle Tanımının Elde Edilmesi
272
10.8.2. Göreli Kütle Tanımını Kullanarak Kütle ve Enerjinin Eş Değer Olduğunun Gösterilmesi
273
10.8.3. Fotonun Enerji Eş Değeri Olan Kütlesi ve Durgun Kütle
274
10.9. Göreli Momentum ve Göreli Toplam Enerjinin Dönüşümü
275
10.9.1. Göreli Toplam Enerjinin Dönüşümü
275
10.9.2. Göreli Momentumun Dönüşümü
276
10.9.3. Göreli Enerji ve Göreli Momentumun Dönüşümü
277
10.9.4. Momentum Bileşenlerinin Dönüşümü
278
10.9.4.1. Göreli Momentumun x–Bileşeninin Dönüşümü
278
10.9.4.2. Göreli Momentumun y– ve z–Bileşenlerinin Dönüşümü
279
10.9.5. Göreli Toplam Enerjinin Ters Dönüşümü
279
10.9.6. Göreli Momentum ve Göreli Enerji Cinsinden Bir Parçacığın Hızı
280
10.9.7. Göreli Momentumun Değişme Hızının Dönüşümü
280
10.10. Çarpışma
281
10.10.1. Esnek Çarpışmada Göreli Enerjinin Korunması
281
10.10.2. Esnek Çarpışmada Göreli Momentumun Korunumu
282
10.10.3. Esnek Olmayan Çarpışma
283
10.10.4. Genel Olarak Çarpışma
284
10.10.5. Göreli Mekanikte Esnek ve Esnek Olmayan Çarpışma Ayırımı
285
10.11. Kütlesi Sıfır Olan Parçacıklar
287
10.11.1. Fotonun Momentumu
287
10.11.2. Compton Saçılması
289
10.11.3. Durgun Kütlesi Sıfır Olan Parçacıkların Hızı
291
10.11.4. Işık Tanesi ve Nötrino
291
10.11.5. Kütlesi Sıfır Olan Parçacıkların Ömrü
292
10.12. Radyasyon Basıncı
292
10.13. Doppler Etkisi
293
10.14. Işık Hızından Daha Büyük Hızlar
294
10.14.1. Gölgenin Hızı Işığın Hızından Daha Büyük Olabilir Mi?
294
10.14.2. Faz Hızı ve Grup Hızı
295
10.14.3. Tachyon ve Cherenkov Işıması: Işık Hızından Daha Büyük Hız
296
10.15. Elektrik Yükünün; Korunumu, Değişmezliği ve Kuantumlu Oluşu
297
11. Bölüm: GENEL GÖRELİLİK KURAMI
299
11.1. Giriş
299
11.1.1. Küçük Ölçek ve Uzay–Zamanın Eğriliği
300
11.1.2. Kuvvet ve İvme Tanımları
301
11.1.3. Eş Değerlilik İlkesi
302
11.1.4. Genel Görelilik Kuramı’nın Genel Postulatı Olarak Eylemsizlik Kütlesi ve Kütle Çekimi Kütlesi
303
11.1.5. Halattaki Gerilme
304
11.2. Genel Görelilik Kuramı’nın Postulatları
305
11.3. Klasik Mekanik ve Özel Görelilik Kuramı Tarafından Açıklanamayan Olaylar
305
11.4. Göreliliğin Genel İlkelerinden Çıkarılan Birkaç Sonuç
306
11.5. Kütle Çekimi Alanında Işığın Eğilmesi
306
11.6. Kütle Çekimi Alanında Zamanın Uzaması
308
11.7. Dönen Gözlem Çerçevesi
308
11.7.1. Dönen Bir Gözlem Çerçevesinde Ölçülen Zaman ve Uzunluk
308
11.7.2. Tayf Çizgilerinin Kırmızıya Doğru Kayması
310
11.8. Uzay–Zaman Sürekliliği
311
11.8.1. Üst ve Alt İndisler
311
11.8.2. Einstein’ın Toplama Kuralı
312
11.8.3. Öklid Sürekliliği ve Karteziyen Koordinatlar
312
11.8.4. Gauziyen Koordinatlar
314
11.8.5. Genel Görelilik Kuramı’nın Uzay–zaman Sürekliliği Öklidci Bir Süreklilik Değildir
315
11.9. Göreliliğin Genel İlkesi
316
11.9.1. Göreliliğin Genel İlkesinin Yeni İfadesi
316
11.9.2. Göreliliğin Genel İlkesine Dayalı Olarak Kütle Çekimi Probleminin Çözümü
318
11.10. Kütle Çekimi Kuvvetinin Ayırt Edici Özelliği
319
11.11. Eş Değerlilik İlkesi ve Jeozedik Denklemleri
321
11.11.1. Yerel Eylemsizlik Gözlem Çerçevesi
321
11.11.2. Özel Göreli Dinamik ve Serbest Düşme
322
11.11.3. Keyfi Gözlem Çerçeveleri
322
11.11.4. Jeodezik Denklemleri
324
11.11. Kütle Çekiminin Metrik Kuramları
325
11.12. Madde ve Uzay–Zaman Arasındaki İlişki
326
11.13. Kara Delik ve Anti–Madde
327
11.14. Karanlık Enerji
327
11.15. Kütle Çekimi Dalgası
327
11.16. Kütle Çekimi İle Fotonlar Arasındaki İlişki
328
11.16.1. Fotonun Kütle Çekimi Kütlesi
328
11.16.2. Kütle Çekimi Alanının Sebep Olduğu Foton Frekansı Değişmesi
328
11.16.3. Fotonun Güneş Tarafından Saptırılması
329
11.17. Kütle Çekimi ve Öteki Kuvvetler
330
11.18. Genel Görelilik Kuramını Destekleyen Testler
330
12. Bölüm:
EVREN BİLİMİ
12.1. Newton Kuramı’nın Evren Bilimi Açısından Karşılaştığı Güçlükler
331
12.2. “Sonlu” ve Henüz “Sınırsız” Bir Evren Olasılığı
332
12.3. Genel Görelilik Kuramı’na Göre Uzayın Yapısı
334
12.4. Evrenin Genişlemesi ve Sonrası
334
EK 1: Minkowski DİYAGRAMI
337
EK 1.1. Giriş
337
EK 1.1.1. Seçimler
337
EK 1.1.2. Dönüşümler ve Uzay–zaman Aralığı İle İlgili İfadeler
337
EK 1.2. S ve S’ Eylemsizlik Gözlem Çerçeveleri
338
EK 1.2.1. S ve S’ Eylemsizlik Gözlem Çerçevelerinin Seçilmesi
338
EK 1.2.1.1. Galile Dönüşümü Yapıldığında
338
EK 1.2.1.2. Lorentz Dönüşümü Yapıldığında
339
EK 1.2.2. ct’–Ekseni İle ct–Ekseni ve x–Ekseni İle x’–Ekseni Arasındaki Açı
343
EK 1.3. Eş Zamanlılık
343
EK 1.4. Ölçü Birimleri
345
EK 1.4.1. x– ve t–Eksenlerinin Ölçü Birimleri
345
EK 1.4.2. x’– ve t’–Eksenlerinin Ölçü Birimleri
346
EK 1.4.3. x– ve t–Eksenlerinin Ölçü Birimleri Eşittir
346
EK 1.4.4. x’– ve t’–Eksenlerinin Ölçü Birimleri Eşittir
347
EK 1.4.5. Eş Zamanlılık ve t– ve t’–Eksenlerinin Ölçü Birimleri
347
EK 1.4.6. Eş Zamanlılık ve x– ve x’–Eksenlerinin Ölçü Birimleri
348
EK 1.5. x’– ve t’–Eksenlerinin Ölçü Biriminin Hesaplanması
349
EK 1.6. Uzay–Zaman Diyagramından Değer Okuma
350
EK 1.7. Özet: Uzay–zaman Diyagramı Oluşturma Kuralları
351
EK 1.8. Örnekler
352
EK 1.8.1. Zamanın Genişlemesi
352
EK 1.8.2. Uzunluğun Kısalması
353
EK 1.8.3. Tünelden Geçen Göreli Tren
354
EK 1.8.4. Merdiven ve Depo Paradoksu
356
EK 1.8.5. Roket Hızı Kalibrasyonu
358
EK 1.8.6. Müon Bozulması
358
EK 1.8.7. Göreli Doppler Etkisi İçin Uzay–zaman Diyagramı
359
EK 1.8.8. Hareketli Bir Cismin Görünüşü
360
EK 2: DÖRT BOYUTLU VEKTÖRLER
363
EK 2.1. Dört–Boyutlu Vektörler ve Koordinatlar
363
EK 2.2. Genel İfadeler ve Dönüşümler
364
EK 2.2.1. Koordinat Dönüşümleri
364
EK 2.2.2. Birim Vektörlerin ve Vektör Bileşenlerinin Dönüşümü
366
EK 2.2.2.1. Karteziyen Birim Vektörlerin Dönüşümü
366
EK 2.2.2.2. Karteziyen Vektör Bileşenlerinin Dönüşümü
366
EK 2.3. Vektörlerin Toplanması ve Bir Skaler ile Çarpılması
367
EK 2.4. Kontravaryant Vektörler
368
EK 2.4.1. Kontravaryant Bileşenler
368
EK 2.4.2. Kontravaryant Bileşenler ve Birim Vektörler
369
EK 2.5. Kovaryant Vektörler
371
EK 2.6. Dört–Boyutlu İki Vektörün Çarpılması
372
EK 2.6.1. Dört–Boyutlu İki Vektörün İç Çarpımı
372
EK 2.6.2. Dört–Boyutlu Bir Vektörün Büyüklüğü
372
EK 2.7. Gerçek Zaman ve Zamana Göre Türev
374
EK 2.7.1. Dört–Boyutlu Hız Vektörü
374
EK 2.7.2. Dört–Boyutlu Hız Vektörünün Büyüklüğü
375
EK 2.7.3. Dört–Boyutlu Momentum Vektörü
375
EK 2.7.4. Dört–Boyutlu İvme Vektörü
376
EK 2.7.5. Düzgün İvmelenme
377
EK 3: EĞRİ KOORDİNATLAR
379
EK 3.1. Giriş
379
EK 3.1.1. Eğri Koordinatlar ve Vektörler
379
EK 3.1.2. Cartan Vektörü
379
EK 3.1.3. Sonsuz Küçük Yer Değiştirme Vektörleri
381
EK 3.2. Eğri Koordinatlarda Metrik Tensörler
382
EK 3.2.1. Metrik Tensör Tanımı
382
EK 3.2.2. Cartan Metrik Tensörü Tanımı
383
EK 3.2.2.1. Metrik Form ve Skaler Çarpma
383
EK 3.2.2.2. Karteziyen Koordinat Sistemi ve Eğri Koordinat Sistemi Arasındaki Dönüşüm
384
EK 3.3. Eğri Koordinatlar ve Kovaryant Türev
384
EK 3.3.1. Eğri Koordinatlarda Birim Vektörler
385
EK 3.3.2. Bir Vektör/Tensör Alanının Kovaryant Türevi
386
EK 3.3.2.1. Diferansiyel İşlemcilerin Dönüşümü
386
EK 3.3.2.2. Eğri Koordinat Sisteminde Kovaryant ve Kontravaryant İndisler İçin Türevler
388
EK 3.3.2.3. Eğri Koordinatlarda Bir Vektör Alanının Kovaryant Türevi
388
EK 3.3.2.4. Eğri Koordinatlarda Bir Kovektörün Kovaryanat Türevi
389
EK 3.3.2.5. Eğri Koordinatlarda Bir tαβ Tensörünün Kovaryant Türevi
389
EK 3.3.2.6. Eğri Koordinatlarda Bir tαβ Tensörünün Kovaryant Türevi
389
EK 3.3.2.7. Kovaryant Türev ve Kovaryant İfadeler
389
Kaynaklar
391
Kavramlar Dizini
395
Yazarın Yayımlanan Kitapları
400
“Fizikte Bilim, Tarih, Dönüşüm Seçkin Yayıncılık” için yorum yapan ilk kişi siz olun
İnceleme yazabilmek için oturum açmalısınız.
İncelemeler
Henüz inceleme yapılmadı.